شفقت درمانی (Compassion-Focused Therapy یا CFT) یک رویکرد روان‌درمانی است که توسط پل گیلبرت توسعه یافته و بر تقویت احساس شفقت و همدلی نسبت به خود و دیگران تمرکز دارد. این روش به‌ویژه برای افرادی که با احساسات منفی شدید مانند شرم، گناه و خودانتقادی مواجه هستند، مفید است.
شفقت به معنای درک و همدردی با رنج دیگران و تمایل به کمک به آن‌ها است. در روان‌شناسی، شفقت به توانایی فرد در درک و پذیرش رنج خود و دیگران بدون قضاوت و با تمایل به کاهش آن رنج اشاره دارد.
معنی شفقت در روان‌شناسی
در روان‌شناسی، شفقت به معنای درک و پذیرش رنج خود و دیگران است. این مفهوم شامل همدلی، مهربانی و تمایل به کمک به کاهش رنج می‌شود.
شفقت به خود
شفقت به خود به معنای درک و پذیرش رنج خود بدون قضاوت و با تمایل به کاهش آن است. این مفهوم شامل مهربانی، همدلی و حمایت از خود در مواجهه با مشکلات و چالش‌ها می‌شود.
تکنیک‌های شفقت‌ورزی
تکنیک‌های شفقت‌ورزی شامل تمرین‌هایی هستند که به فرد کمک می‌کنند تا احساس شفقت و همدلی را در خود تقویت کند. این تکنیک‌ها ممکن است شامل مدیتیشن، تمرین‌های تنفسی و تمرین‌های ذهن‌آگاهی باشند.
پروتکل شفقت درمانی (CFT)
پروتکل درمانی CFT حول چندین مؤلفه و تکنیک اصلی، مبتنی بر اصول تکاملی، روان‌شناختی و عصب‌بیولوژیکی ساختار یافته است. این پروتکل به‌طور کلی شامل اجزای زیر است:
-
آموزش روانی: CFT با آموزش دادن به مشتریان در مورد مبانی تکاملی و عصب‌بیولوژیکی شفقت آغاز می‌شود. مراجعین در مورد مدل «سه سیستم» مغز یاد می‌گیرند: سیستم تهدید (مرتبط با ترس و اضطراب)، سیستم محرک (مرتبط با انگیزه و لذت)، و سیستم آرامش‌بخش (مرتبط با احساس رضایت و امنیت).
توسعه مهارت‌های شفقت: در این مرحله، مراجعین یاد می‌گیرند چگونه احساس شفقت را نسبت به خود و دیگران پرورش دهند. این شامل تمرین‌های ذهن‌آگاهی و مدیتیشن است که به تقویت سیستم آرامش‌بخش مغز کمک می‌کند. -
تغییر الگوهای شناختی: CFT به مراجعین کمک می‌کند تا الگوهای فکری منفی و خودانتقادی را شناسایی و تغییر دهند. این بخش از درمان بر تغییر نگرش‌ها و باورهای منفی نسبت به خود و دیگران تمرکز دارد.
-
تقویت تاب‌آوری: در این مرحله، مراجعین یاد می‌گیرند چگونه با چالش‌ها و استرس‌های زندگی به شیوه‌ای مشفقانه و سازنده برخورد کنند. این شامل توسعه مهارت‌های مقابله‌ای و افزایش تاب‌آوری روانی است.
برای درک عمیق‌تر از این رویکرد و تکنیک‌های آن، مطالعه کتاب «درمان متمرکز بر شفقت» اثر پل گیلبرت توصیه می‌شود. این کتاب به‌عنوان منبع اصلی در زمینه CFT، به تشریح مبانی نظری و عملی این رویکرد می‌پردازد.
درمان حمله پانیک در کلینیک دکتر نرگس پیریایی